In eerdere blogs beschreef ik al welke aquarel verf en welk aquarel papier ik gebruik om te aquarelleren en waar op te letten bij de aanschaf hiervan. Het laatste essentiële stuk ‘gereedschap’ wat je nodig hebt om zelf aan de slag te gaan met aquarel is natuurlijk het aquarel penseel!
Belangrijke eigenschappen
Niet iedere penseel of kwast is geschikt om mee te aquarelleren. Zo moet een aquarelpenseel veel water vast kunnen houden en ook zijn vorm en punt behouden als deze nat is. Daarbij gebruik je voor aquarelverf een penseel met zachte haren. Zou je werken met bijvoorbeeld olieverf, dan kun je ook penselen gebruiken met harde haren.
Opbouw van het penseel en soorten penselen
Een penseel bestaat uit drie delen, de steel (meestal van hout), de haren en een tussenstuk wat de haren aan de steel verbindt: de bus. Dit is vaak een stuk van metaal. De vorm van de haren van het penseel verschilt per soort penseel. De meest gangbare penselen zijn:
Een rond penseel. Dit is vaak de meest gebruikte penseel. Ronde penselen lopen uit in een punt. Deze penselen kunnen veel verf vasthouden, waardoor bredere penseelstreken gemaakt kunnen worden, terwijl met de punt juist weer fijnere penseelstreken kunnen worden geschilderd.
Een plat penseel. Deze penselen hebben een recht of vierkant uiteinde en zijn geschikt om vlakken mee te schilderen en om rechte, brede lijnen te trekken.
Een sleper penseel. Dit is een rond penseel met extra lange haren en een fijne punt. Hiermee kunnen goed fijne lijnen en details geschilderd worden
Een waaier penseel. Zoals de naam als zegt, heeft deze penseel een waaiervorm. Deze penseel kan gebruikt worden voor bijzondere effecten of het schilderen van bijvoorbeeld gras en blaadjes in landschappen.
Maten in aquarelpenselen
Aquarelpenselen zijn er uiteraard in verschillende maten. De maten van het aquarelpenseel worden weergegeven met een cijfer op de steel. Hoe hoger het cijfer, hoe groter de kwast en andersom. De kleinste penseelmaten worden vaak aangegeven met meerdere nullen (00000) of bijvoorbeeld 5/0. Een gangbare penseelmaat is bijvoorbeeld 6. Goed om te weten is dat deze nummering niet gestandaardiseerd is en dat verschillende fabrikanten een andere nummering gebruiken voor de maat.
Dierlijke haren of synthetische haren?
De haren van een penseel kunnen afkomstig zijn van dieren (natuurlijke haren), of synthetisch. De meest gebruikte dierlijke haren zijn van een marter, waarbij het beste marterhaar afkomstig is van de Kolinsky streek in Siberië. Eekhoornhaar wordt ook vaak gebruikt om aquarelpenselen mee te maken. Dit komt omdat eekhoornhaar heel zacht is en veel water kan opnemen. Tegenwoordig zijn er gelukkig veel synthetische alternatieven die bijna net zo goed zijn als de penselen van natuurlijk haar. Bovendien breken synthetische haren vaak minder snel af dan natuurlijke haren, waardoor je minder snel je penselen hoeft te vervangen. Judith van Splendith (waar ik veel van mijn materialen koop) schreef een blog over de voordelen van synthetische penselen en waarom zij eigenlijk alleen nog maar synthetische penselen verkoopt.
Onderhoud van je penselen
Om lang te kunnen genieten van je aquarel penselen, is het belangrijk om deze goed te onderhouden. Na het schilderen maak je de penselen meteen schoon door alle verf af te spoelen in water. Let op dat je niet te hard drukt op de punt en dat je je penseel nooit in het water laat staan. Vervolgens kun je met een milde zeep of speciale penseelzeep de haren van je kwast schoonmaken. Als je de zeep goed hebt uitgespoeld en het water uit de haren hebt geslagen of geknepen, duw je met je vingertoppen de haren weer in de juist vorm. Tot slot laat je de penselen goed drogen, waarbij je deze plat neerlegt. Dit is heel belangrijk. Als namelijk de penselen nog nat in een pot gezet worden, kan het water de metalen bus en de houten steel inlopen, waardoor het hout uitzet en de haren los kunnen laten.
Mijn persoonlijke favorieten
Ik heb heel wat aquarelpenselen geprobeerd. Ik begon met een aantal goedkope setjes, maar vond deze niet fijn werken – in dit geval kun je zeker beter voor kwaliteit gaan. Da Vinci heeft fijne aquarel penselen (casaneo), dit zijn imitatie marterhaar penselen. Mijn meest gebruikte aquarelpenselen zijn echter die van Princeton. Ikzelf gebruik penselen van de Heritage 4050 collectie, maar ook van de Princeton Neptune collectie. Naast persoonlijke voorkeur, maakt het natuurlijk ook uit wat voor werk je maakt (gedetailleerd of juist niet), welke penselen bij jou passen. Ik zou zeggen, ga lekker zelf eens uitproberen en kijk wat voor jou fijn werkt!
